काठमाडौँ । गत महिना भएको एयर इन्डियाको विमान दुर्घटनाको प्रारम्भिक अनुसन्धान प्रतिवेदन बाहिर आएको छ । यो प्रतिवेदनले विमान दुर्घटनाको मुख्य कारणहरूमाथि प्रकाश पारेको छ ।
यो प्रतिवेदन भारतको विमान दुर्घटना अनुसन्धान ब्यूरोले जारी गरेको छ । प्रतिवेदन अनुसार, विमानको इन्जिन बन्द गर्ने दुवै इन्धन नियन्त्रण स्विचहरू विमान उड्ने बित्तिकै 'कट-अफ' को स्थितिमा राखिएको थियो ।
ककपिटको आवाज रेकर्डिङमा, एक पाइलटले अर्कोलाई सोध्छन्- 'कट-अफ' किन गरेको ? जवाफमा, अर्को पाइलट भन्छन्- मैले गरेको होइन । रिपोर्टमा कुन आवाज कुन पाइलटको हो भन्ने कुरा स्पष्ट नभएको बताइएको छ ।
उडानको क्रममा, सह-पाइलटले विमान उडाइरहेका थिए, जबकि क्याप्टेनले निगरानी गरिरहेका थिए ।
एयर इन्डियाका प्रवक्ताले कम्पनीले अनुसन्धान एजेन्सीहरूलाई पूर्ण सहयोग गरिरहेको बताएका छन् । यस दुर्घटनामा कम्तिमा २६० जनाको मृत्यु भएको थियो । केवल एक यात्रु, ब्रिटिश नागरिक विश्वास कुमार रमेश, विमानको संरचनामा बनेको खुला भागबाट बाहिर निस्केर भाग्न सफल भएका थिए ।
१५ पृष्ठको प्रारम्भिक प्रतिवेदनले उडान भरेको केही सेकेन्डपछि एयर इन्डियाको विमानमा के भयो भनेर वर्णन गरेको छ ।
प्रतिवेदनका अनुसार, विमानले दिउँसो १:३८:४२ बजे १८० नटको अधिकतम रेकर्ड गरिएको वायुगति हासिल गर्यो र त्यसको केही समयपछि, इन्जिन १ र इन्जिन २ को इन्धन कट-अफ स्विचहरू एक-एक गरी रनबाट कट-अफ स्थितिमा सारियो, तिनीहरू बीच १ सेकेन्डको अन्तराल थियो ।
यसपछि, ककपिट भ्वाइस रेकर्डिङमा, एक पाइलटले अर्कोलाई उसले किन कट-अफ गर्यो भनेर सोधेको सुनिन्छ । दोस्रो पाइलटले आफुले नगरेको जवाफ दिन्छन् । लगभग १० सेकेन्ड पछि, इन्जिन १ को इन्धन कट-अफ स्विच 'कट अफ' बाट 'रन' मा सारियो । त्यसपछि चार सेकेन्ड पछि, इन्जिन २ को इन्धन कट-अफ स्विच पनि 'कट अफ' बाट 'रन' मा सारियो । समय अब १:३८:५६ थियो । नौ सेकेन्ड पछि, एक पाइलटले जमिनमा रहेका हवाई ट्राफिक नियन्त्रण अधिकारीहरूलाई 'मेडे...मेडे...मेडे' सन्देश पठाए । उनले कुनै प्रतिक्रिया पाएनन् र तुरुन्तै विमान दुर्घटना भयो ।
जब इन्जिनहरूले काम गर्न बन्द गरे, र्याम एयर टर्बाइन एउटा सानो प्रोपेलर जस्तो उपकरण आपतकालीन अवस्थामा हाइड्रोलिक पावर प्रदान गर्न स्वचालित रूपमा सक्रिय भयो ।
विमानस्थलबाट सीसीटीभी फुटेजले र्याम एयर टर्बाइन लिफ्ट अफ भएको केही समय पछि सक्रिय भएको देखाएको छ, किनकि विमान माथि उठ्न थाल्यो । उडान मार्गमा कुनै ठूलो चरा गतिविधि रिपोर्ट गरिएको थिएन । विमानस्थलको धावनमार्गको सिमाना पार गर्नुअघि नै विमानले उचाइ गुमाउन थाल्यो ।
एयर इन्डियाको उडानमा चढ्नुअघि, पाइलट र चालक दलको परीक्षण गरिएको थियो र उनीहरू परिक्षणमा विमान उडान गर्न फिट रहेका थिए । रिपोर्टका अनुसार, दुवै पाइलट मुम्बईका थिए र उडानको एक दिन अघि अहमदाबाद पुगेका थिए । उनीहरूले पर्याप्त आराम पाएका थिए । सबै पाइलट र चालक दलको स्थानीय समय अनुसार बिहान ६:२५ बजे ब्रेथ एनालाइजर परीक्षण पनि गरिएको थियो, जसमा उनीहरू 'उडान सञ्चालन गर्न फिट' पाइएको थियो ।
रिपोर्टका अनुसार, एयर इन्डियाको विमानमा इन्धन भर्न प्रयोग गरिएका ट्याङ्कहरूबाट लिइएका इन्धनका नमूनाहरू 'सन्तोषजनक' पाइएको छ ।
प्रतिवेदनमा यो पनि भनिएको छ कि एपीयु फिल्टर र बायाँ भागको रिफ्युल/जेटिसन भल्भबाट 'धेरै थोरै मात्रामा इन्धन नमूनाहरू' सङ्कलन गरिएको छ । प्रतिवेदन अनुसार, 'यी नमूनाहरू प्रयोगशालामा परीक्षण गरिनेछ जुन यति थोरै मात्रामा पनि परीक्षण गर्न सक्षम छ ।'
यस प्रतिवेदनमा उल्लेखनीय कुरा के छ भने बोइङ ड्रीमलाइनर ७८७ वा विमानमा प्रयोग गरिएका इन्जिनहरूका सञ्चालकहरूका लागि अहिलेसम्म कुनै सल्लाह जारी गरिएको छैन ।
हाल, प्राविधिक गल्तीको सम्भावनालाई अस्वीकार गरिएको छ, तर हामीले थप जानकारीको लागि पर्खनु पर्नेछ किनकि यो केवल प्रारम्भिक प्रतिवेदन हो । यद्यपि, प्रतिवेदनमा केही कुराहरू आश्चर्यजनक छन् । विशेष गरी दुबै इन्धन नियन्त्रण स्विचहरू रन पोजिसनबाट कट-अफ पोजिसनमा सारिएको तथ्य ।
प्रारम्भिक प्रतिवेदनपछि पनि के यो प्राविधिक गल्ती थियो ? के यो सफ्टवेयरसँग सम्बन्धित समस्या थियो ? भने जस्ता धेरै प्रश्नहरूको उत्तर अझै स्पष्ट रुपमा आउन सकेको देखिदैन ।
प्रतिकिर्या